Tarihte Bugün : Âli Dersler Programı Nedir ?

Fazlı Köksal’ın hazırladığı Tarihte Bugün köşesinde 20 Haziran’da yaşanan dikkat çeken olayları aktarırken; Milli Mücadele döneminde ülke genelinde başlatılan “Âli Dersler Programını” anlattı.

20 HAZİRAN

451-  Hun Hakanı Attila, Catalauni ovası savaşında Roma Ordusunu mağlup etti…

1481 – 2. Bayezid ile Cem Sultan arasında Yenişehir Savaşı başladı. İki gün süren savaşın ardından Cem Sultan mağlup oldu.

1840 – Samuel Morse, telgrafın patentini aldı.

1877 – Alexander Graham Bell, dünyanın ilk ticari telefon hizmetini Kanada’nın Ontario    Eyaleti’ndeki   Hamilton   şehrinde başlattı.

1884 – Mülkiye Mühendis Mektebi kuruldu.

1920 – lrak’ın İngiliz mandası altına konulduğu Bağdat’ta yapılan bir açıklamayla ilan edildi.

1920 – İngiltere Başbakanı L. George, “Mustafa Kemal’in başarısı Araplara da bulaşabilir. Bu sebeple onun mutlaka ezilmesi gerekir” dedi.

1920- Türk Komünist Fırkası adına Salih Zeki 3. Kafkas Tümeni Komutanlığı’nın aracılığı ile Meclis Başkanlığı’na başvurarak Anadolu harekatına katılmaya kararlı olduklarını bildirdi.

1920 – Çerkez Ethem kuvvetleri, Yozgat Ayaklanması’nı bastırmak üzere Ankara’dan yola çıktı.

1921 – Ankara’da ve diğer şehirlerde sürekli konferanslar ve dersler verilmesi kararlaştırıldı: Ali Dersler Programı

1926 – Kemal Atatürk’e İzmir’de suikast girişimiyle ilgili tutuklamalar devam ediyor; eski Terakkiperver Cumhuriyet Fırkası lider kadrosundan Ali Fuat Cebesoy tutuklandı, Kâzım Karabekir ise, 22 Haziran günü tutuklandı.

1938 – 19 Mayıs, 3466 sayılı kanunla Millî Bayram olarak kabul edildi. Gençlik Marşı, Gençlik ve Spor Bayramı Marşı olarak kabul edildi.

1943 – Adapazarı’nda meydana gelen 5,6 şiddetindeki depremde 346 kişi öldü.

1946 – Türkiye Sosyalist Emekçi Köylü Partisi, Şefik Hüsnü liderliğinde kuruldu.

1960 – Hükümetçe Planlama Teşkilatı kurulmasına karar verildiği açıklandı.

1960 – Mali ve Senegal bağımsızlığını ilan etti.

1965 – Cezayirli lider Ahmed Ben Bella, askeri darbeyle iktidardan uzaklaştırıldı. Askeri darbeyi, Albay  Bumedyen yönetiyordu.

1972 –  Ressam ve hattat  Şeref Akdik vefat etti..

1987 – Pınarcık katliamı: PKK militanları, Mardin’in Ömerli ilçesindeki Pınarcık köyünde 16’sı çocuk 30 kişiyi öldürdü.

1991 – Alman Parlamentosu, ülkenin başkentini Bonn’dan tekrar Berlin’e taşıma kararı aldı.

2001 – Pervez Müşerref, Pakistan Cumhurbaşkanı oldu.

2002-  Şair Cahit Külebi vefat etti

. 2014 – Hatay eski Cumhurbaşkanı Tayfur Sökmen’in oğlu MHP eski Grup Başkanvekili Murat Sökmenoğlu vefat etti.

ÂLİ DERSLER  PROGRAMI

Kurtuluş savaşı çok zor ve zorlu bir mücadeledir..

Dağılmış yok olmuş ordunun küllerinden yeni bir ordu oluşturmak, yıllardır verdiği şehitler nedeniyle genç nüfusu tükenmiş bir milleti kurtuluş savaşına ikna etmek, Osmanlı’nın, reji kolcularının, duyun-u umumiye tahsildarlarının aldığı vergilere ilaveten yeni vergiler almak, Padişahın görevden almasına, imzaladığı idam kararlarına, şeyhülislamın verdiği “katli vaciptir” fetvalarına rağmen, muhafazakâr halkı Padişaha ve Halifeye düşman olunmadığı konusunda ikna etmek, hükûmetin ve ordunun her icraatının her hareketinin harcadığı her kuruşun hesabını soran, komutanlar hakkında gerekli gereksiz soruşturma açan TBMM’ne hesap vermek, her işi hukuk çerçevesinde kalarak yapmaya çalışmak, düşmandan daha çok sarayın kışkırtmaları ile başlayan zaman zaman 3-4 ilde hâkimiyeti ele geçiren iç İsyanlarla baş etmek, tüm bunların yanında, İstanbul’a, kaynak kıtlığına rağmen demiryollarından, posta telgraf işlerine, maliyesinden bayındırlığına devlet çarkını sorunsuz bir şekilde yürütmek…  Tüm bunları; doğuda yer yer Ermeni ve Gürcülerle, Samsun civarında Pontus güçleriyle, güneyde Fransızlarla, İzmit Civarında İngilizlerle ve Batı Anadolu’da Yunanlılarla çarpışarak yapmak kolay iş değil…

TBMM Hükümeti tüm bunları meşruiyet ve hukuk içinde yapmakla kalmamış, eğitime de çok önem vermemiştir.

1920 Mayısında kurulan TBMM Maarif Vekaleti, onca yokluk ve yoksulluk içinde kısa zamanda Anadolu’daki hemen bütün öğretmenleri kendi yönetimi altında toplamayı başarmıştır. Ankara Maarif Vekaletinin süratle bütün öğretmen sicillerini kendi bünyesinde toplaması, ilk ve ortaöğretim hakkında birçok yasalar hazırlaması, yüksek öğretim düzeyinde 20 Haziran 1920’de Ankara’da “Âli Dersler Programı” açması alkışla karşılanacak bir olaydır.

Ülkenin tek yükseköğretim kurumu olan Darülfünun İstanbul’da bulunduğu için Ankara’da ve Anadolu’nun diğer kentlerinde yükseköğretim müessesesi yoktu. Bu eksikliği gidermek isteyen Maarif Vekâleti kurs niteliğindeki “Âli Dersler Programı” düzenledi… Âli Dersler Programına ve hocalarının kalitesine bakıldığında bugün bile Türkiye’de bu çapta hocaların ders verdiği bir üniversite yoktur dersek mübalağa olmaz;

İşte Âli Dersler Programında verilen dersler ve hocaları:

Sosyoloji: Ziya Gökalp, Eğitim Nazariyeleri: Kazım Nami (Duru), Eğitim Tarihi: Nafi Atuf (Kansu), Türk Dili: Veled Çelebi (İzburak), Batı Edebiyatı: Halide Edip (Adıvar), Türk Edebiyatı: Yakup Kadri (Karaosmanoğlu) ve Ruşen Eşref (Ünaydın) , Amme Hukuku: Mustafa Şerif (Özkan), Son Yüzyılda Devletler Hukuku: Mahmut Esat (Bozkurt), Osmanlı Hukuk Mevzuatı: Mahmut Esat (Bozkurt), Yüzyılımızın İktisat Kurumları: Cemal Hüsnü (Taray), Türkiye’nin İktisadi Tetkiki: Mehmet Vehbi (Sarıdal) , Bugünkü Yüzyılın Tarihi: Yusuf Akçura, Osmanlı Tarihi: Niyazi Bey, Türk Güzel Sanatlar Tarihi: Hamdullah Suphi (Tanrıöver).

TBMM Başkanı Mustafa Kemal Paşa’nın, Genel Kurmay Başkanı Fevzi Paşa’nın, bazı komutanlar ile Bakanlar Kurulu üyeleri hakkında verilen idam kararlarının üzerinden henüz bir ayı geçmeden bu uygulamaya başlanması gerçekten takdire değer bir olaydır… Üstelik Kuvayı Millîye üyesi oldukları için idama mahkûm edilenlerin arasında Ali Dersler Programının iki hocası Halide Edip Hanım ile Hamdullah Suphi Bey’in de bulunması, hem ülkenin kurtuluşuna duyulan inancın hem de Milli Eğitimin verilen önemin bir göstergesidir…

Fazlı Köksal

Sakarya Yenihaber