Tarihte Bugün : 23 Haziran – Bir Deniz Faciası

Fazlı Köksal’ın hazırladığı Tarihte Bugün köşesinde 23 Haziran’da yaşanan dikkat çeken olayları aktarırken, Bir Deniz Faciası Refah Şilebinin Batmasını Anlattı.

656 – Hz. Ali, Halife seçildi.

1534 – Van’ın Osmanlılar tarafından alınışı.

1565 – Ünlü Türk denizci Turgut Reis öldü.

1854 – Çarlık Rusyası Orduları’nın, savaş meydanını terk ederek, geri çekilmesiyle Silistre zaferi kazanıldı.

1901 – Romancı, Şair ve Akademisyen Ahmet Hamdi Tanpınar doğdu.

1920 – Çerkez Ethem’in komuta ettiği Kuvv,i Seyyare Yozgat’ı İsyancı Çapanoğlundan aldı. Elliden fazla isyancı öldürüldü. 12 isyancı idam edildi.

1922 – Balıkesir’de Yunan Olağanüstü Divanı harbi, 250 Türk’ü yargılamaya başladı.

1939 – Hatay Devleti’ın Türkiye’ye katılmasına ilişkin antlaşma, Ankara’da imzalandı.

1941 – Refah Faciası: Birleşik Krallık’a sipariş edilen denizaltı ve uçak filosunu teslim alacak personeli taşıyan “Refah” şilebi, Mersin’den İskenderiye’ye giderken, bir denizaltı tarafından Mersin açıklarında batırıldı. 168 kişinin öldüğü, 32 kişinin kurtulabildiği olayın ardından, TBMM’de soruşturma başlatıldı.

1942 – 6 ve daha fazla çocuğu olan ailelere ikramiye verilmesi kararlaştırıldı.

1950 – Türkiye Cumhuriyeti Turizm Bankası kuruldu.

1955- Hükümet Kıbrıs davasında etkin bir rol oynamaya karar verdi. Bu tutum CHP ve Gençlik örgütlerince desteklendi.

1969 – Devrimci Milliyetçi Gençlik Kurultayı Istanbul ‘da toplandı ve burada gençliğin amacının 27 Mayıs Devrimi tarafından kurulan rejimi korumak olduğu bildirildi.

1983 – Doğru Yol Partisi (DYP) kuruldu.

2016 – Birleşik Krallık’ta Avrupa Birliği üyeliği konusunda referandum yapıldı. AB’den ayrılmaya yönelik oyların oranı % 51,89 olarak gerçekleşti.

2019 – İstanbul’da Ara yerel seçimi yapıldı. Ekrem İmamoğlu tekrar büyükşehir belediye başkanı seçildi.

Günün Olayı

Bir Deniz Faciası: Refah Şilebinin Batması

Türkiye, 1939 yılında İngiltere’ye, kıt imkânlarla dört adet denizaltı ve 4 muhrip gemisi sipariş etmişti. Gemilerin yapımı tamamlamış fakat İkinci Dünya Savaşı’nın  çıkması nedeniyle İngiltere savaşı da neden göstererek bu gemileri teslim etmemek  için direniyordu. 18 Haziran 1941 tarihinde Almanya ile imzalanan “Saldırmazlık Paktı” anlaşması İngiltere’yi endişelendirdi. Türkiye ile Almanya arasındaki yakınlaşmayı gören İngiltere, Türkiye’yi kaybetmemek için kendisine sipariş verilen denizaltılar ile dört muhribi teslim alacak bir askeri grubun İngiltere’ye gönderilmesini istedi.

Bunun üzerine Türkiye, gemileri teslim alacak personeli Birleşik Krallık’a göndermeye karar verdi. Heyet önce deniz yoluyla Mısır’a, oradan da hava yolu ile Birleşik Krallık’a geçecekti. Türk donanmasının en seçkin denizcileri sicillerine bakılarak tespit edildi. Kafile başkanı olarak da II. Denizaltı Filotilla Komodoru Güverte Yarbay Zeki Işın seçildi.  Bu arada uzun süredir staj yapmak için İngiltere’ye gitmeyi bekleyen, başlarında bir hava subayı olmak üzere, 16’sı Kara Harp Okulu’nu üstün derece ile bitirdikleri için İngiltere’de pilot olarak yetiştirilmesine karar verilen topçu, piyade, süvari, istihkâm ve diğer sınıflardan mezun yeni asteğmenlerden oluşan toplam 21 havacı personel de bu kafileye dâhil edildi.

O günlerde Akdeniz âdete bir güç gösteri merkeziydi. II. Dünya Savaşı’na katılan ülkelerin denizaltıları Akdeniz’de cirit atıyor, birbirlerinin gemilerini batırıyordu. Bu durum Akdeniz’deki güvensizliği 1941 yılında zirveye taşıdı. Mısır’ın Port Said Limanı’na gidebilmek için bu cehennem sahasından emniyetli bir şekilde geçmek gerekiyordu. Bu nedenle eski bir ticaret gemisi olan Refah Şilebi’ni kiralandı. O dönemin en yetişmiş denizci, havacı ve gemi personel ile sivil bürokratlardan oluşan 200 kişilik kafile, 23 Haziran 1941 günü yolcu taşımaya pek müsait olmayan Refah Şilebi ile Mersin’den hareket etti. Mersin’in 40 mil açıklarına gelindiğinde, saat 23.01’de nereden geldiği hala resmiyet kazanmayan bir torpil tarafından batırıldı. Gemiyi terk etmeyen Kafile başkanı Yarbay Zeki Işın ve kaptan izzet Dalgakıran’ın da aralarında bulunduğu 168 kişi hayatını kaybetti. Yalnızca 32 kişi kurtuldu.

İngilizler, Alman ve İtalyanlar bu işi biz yapmadık diye acele açıklamalarda bulundular. Şüpheler Fransızlar ve İtalyanlar üzerinde yoğunlaştı. Yıllar sonra yapılan araştırmalar Refah Şilebi’nin, komutanlığını Yarbay Corrado Dal Pozzo’nun yaptığı İtalyan Ondina denizaltısı tarafından batırılmış olma ihtimali güç kazandı. Başka bir iddia da gemiyi Fransızların batırdığı iddiasıydı…. Özetle konu net olarak aydınlatılamadı..

Sipariş edilen dört denizaltıdan üçü çeşitli tarihlerde Türkiye’ye teslim edildi. Bunlar, Oruç Reis, Murat Reis ve Burak Reis denizaltılarıdır. Uluç Ali Reis denizaltısı ise İngiliz Hükümeti tarafından alıkonulmuş, P 615 ismi ile 1942 Mart ayında Beşinci Denizaltı Filotillasına katılmıştı. 1942 yılında Kuzey Rus konvoylarına refakat ederek, Batı Afrika’da görev yapmış; 18 Nisan 1943 günü ise Almanlara ait U.123 nolu denizaltısı tarafından Afrika’nın Batı Sahili açıkarında batırılmıştı. Bu nedenle Uluç Ali Reis gemisi Türkiye’ye hiç getirilemedi.

Fazlı Köksal 

Sakarya Yenihaber