Antep Fıstığı Fidanı Hangi İllerde Yetişir?

Antep fıstığı ağacı, boyu 6-10 metreyi bulabilen, yaprak döken, uzun ömürlü bir ağaçtır. İki evcikli bir bitki olan Antep fıstığında bir ağaçta yalnızca dişi çiçekler veya erkek çiçekler bulunmaktadır. Bu nedenle Antep fıstığı ağaçlarından meyve elde etmek için arazide dişi ve erkek ağaçların birlikte dikilmesi gerekmektedir.

Antep fıstığı ağacı, bol güneş ışığı alan, yazların kurak ve sıcak olduğu iklimlerde yetişmektedir. Genellikle sonbaharın sonlarında tüplü fidan dikimiyle yetiştirilen Antep fıstığı ülkemizde ağırlıklı olarak Güneydoğu Anadolu illerinden yetiştirilmektedir.

Antep fıstığı yetiştiriciliği ülkemizde yaklaşık 56 ilde yapılmaktadır. Bununla birlikte Antep fıstığı üretiminde ilk sırada gelen ilimiz genellikle Gaziantep olmaktadır. Gaziantep’in yanı sıra Şanlıurfa, Siirt, Kilis, Adıyaman, Mersin, Kahramanmaraş, Manisa ve Mardin’de de önemli miktarlarda Antep fıstığı üretimi yapılmaktadır.

Antep Fıstığı Fidanı Nerelerde Yetişir?

Antep fıstığı fidanını her bölgede yetiştirmek mümkün değildir. Antep fıstığı yetiştirmeden önce bölgenin iklim koşullarına dikkat etmek gerekir. Hava sıcaklığı, nemliliği ve yağış miktarı gibi faktörler, Antep fıstığı yetiştirmeden önce göz önünde bulundurulması gereken faktörlerdir.

Antep fıstığı fidanı, gün içinde çok yüksek sıcaklıklara ihtiyaç duyan bir bitkidir. Yüksek nemden ve ıslak topraktan hoşlanmayan Antep fıstığını kumlu, drenajı iyi ve tınlı topraklarda yetiştirmek gerekir. Sık olmayacak şekilde derin sulamaya ihtiyaç duyan Antep fıstığı fidanlarının arasında genelde en az 6 metre aralık bırakmak gerekir.

Antep Fıstığı Hangi İllerde Yetişir?

Antep fıstığının gen merkezi Güneydoğu Anadolu Bölgesi’dir. Bu bölgenin kendine özgü iklim koşulları, Antep fıstığının burada verimli bir şekilde yetişmesine imkan vermektedir. Yazların sıcak ve kurak olduğu, kışın hava sıcaklığının Antep fıstığının ihtiyaç duyduğu değerlere indiği Güneydoğu Anadolu illerinin çoğunda Antep fıstığı ticari amaçlarla üretilmektedir.

Antep fıstığının Gaziantep, Siirt, Kilis, Şanlıurfa, Kahramanmaraş, Adıyaman ve Mardin gibi Güneydoğu illerinde yetişmesinde en önemli faktör, bölgenin sıcak olmasının yanı sıra nemsiz olmasıdır. Yaz sıcaklığının kurak olmasına ihtiyaç duyan Antep fıstığının çeşitleri, yetiştirildiği illere bağlı olarak farklılık gösterebilmektedir.

Ülkemizde daha çok “uzun” çeşidi yetiştirilen Antep fıstığı, Siirt yöresinde ise Siirt fıstığı olarak yetiştirilmektedir. Verim ve meyve kalitesi yönünden diğerlerine göre daha avantajlı olan Siirt fıstığının diğer fıstıklardan farklı olmasının nedeni, Siirt yöresinin ikliminin diğer bölgelerden farklı olmasından kaynaklanmaktadır.

Antep Fıstığı Fidanı Nasıl Yetiştirilir?

Antep fıstığı, iki evcikli bir ağaçtır. Yani bir Antep fıstığı ağacında yalnızca erkek veya yalnızca dişi çiçekler bulunur. Meyve veren ağaçlar, dişi Antep fıstığı ağaçlarıdır. Ancak bu ağaçların meyve vermesi için arazide erkek Antep fıstığı ağaçlarının da bulunması gerekmektedir.

Antep fıstığı ağaçlarının meyve vermesi için ilkbahardaki hakim rüzgar yönüne dikkat etmek önemlidir. Erkek ağaçlardaki polenlerin, dişi ağaçlara ulaşmaları için çiçeklenme döneminde rüzgara ihtiyaç vardır. Bir erkek ağaç, yaklaşık 10 ila 15 dişi ağaca polen yayabilmektedir. Bununla birlikte arazinin büyüklüğüne bağlı olarak dişi ve erkek ağaç sayılarında ayarlama yapmak gerekebilir.

Antep fıstığı fidanının dikileceği bölgede en önemli faktör iklim olmakla birlikte toprağa da dikkat etmek gerekir. Antep fıstığının genelde her tür toprakta yetişebilmesi mümkün olmakla birlikte toprağın verimli olması, ağacın verimliliği üzerinde olumlu etki yaratacaktır. Fidanları dikeceğiniz toprağın uygun olup olmadığını anlamak için toprak analizi yaptırabilirsiniz. Bu sayede toprağın nitrojen, fosfor veya potasyum gibi ihtiyaçları varsa fidanları dikmeden önce toprağı doğru bir şekilde gübreleyebilirsiniz.

Antep fıstığı yetiştireceğiniz bölgenin ikliminin ve toprağının uygun olduğuna karar verdiyseniz, fidanlarınızı dikmeye başlayabilirsiniz. Antep fıstığı genelde tüplü ve aşılı fidandan yetiştirilmektedir. Tüplü ve aşılı fidanın kök kısmı zedelenmediği için bu fidanların arazide tutma olasılıkları daha yüksek olmaktadır.

Araziye dikeceğiniz fidanlar hazırsa dikime geçmeden önce fidanların arazideki yerlerini belirlemelisiniz. Sulu koşullarda sık dikim yapılacaksa fidanlar sıra arası 5-6 metre ve sıra üzeri 1,2,3 ve 4 metre olarak belirlenebilir. Kuru koşullarda ise dikim aralıkları daha geniş olacak şekilde 6-10 metre arası belirlenmelidir.

Dikim aralıkları belirlendikten sonra fidanların dikileceği çukurlar açılmalıdır. Bu çukurların 40-50 cm genişliğinde ve 60-80 cm derinliğinde açılması ideal olacaktır. Çukurlar açıldıktan sonra içlerine birkaç kürek yanmış ahır gübresi ve yüzey toprağı atılmalıdır.

Araziye dikilecek dişi ve erkek fidan sayısı, arazinin büyüklüğüne göre farklılık gösterecektir. Bununla birlikte genel olarak bir erkek ağaç, 10-15 dişi ağaç için yeterli olmaktadır. Ancak erkek ağacın polenlerini dişi ağaçlara dağıtabilmesi için ilkbahardaki hakim rüzgar yönünün belirlenmesi gerekir.

Antep fıstığı fidanlarını dikmek için gerekli şartları belirledikten sonra kış aylarının çok sert olmadığı yerlerde sonbahar aylarında dikim yapabilirsiniz. Kışların sert geçtiği yerlerde ise dikimi ilkbahar aylarına bırakabilirsiniz.

Kaynak: https://www.artemisia.com.tr/antep-fistigi-fidani-hangi-illerde-yetisir