Tarihte Bugün : Ezanın Yeniden Arapça Okunması

Fazlı Köksal’ın hazırladığı Tarihte Bugün köşesinde Türkiye’de ezanın yeniden Arapça okunmaya başlamasını yazdı.

TARİHTE BUGÜN-16 HAZİRAN

1876 – Çerkez Hasan vakası. Sultan Aziz’in dördüncü haremi Neş’erek Kadın-Efendi’nin kardeşi olan Çerkez Hasan Bey’in, Abdulaziz’in ölümünden sorumlu tuttuğu Serasker Hüseyin Avni Paşa’yı öldürmesi. Bahriye nâzırı Kayserili-Ahmed Paşa’yı yaralaması…

1919 – Merzifon’da Yapılan Büyük Bir Miting ile İzmir’in işgali protesto edildi

1919 – Yörük Ali Efe,  İzmir-Aydın demiryolu üzerindeki Malgıç Demiryolu köprüsü yanındaki Yunan karakoluna baskın yaparak köprüden yapılan sevkiyatı durdurdu.

1920 – 30 Mayıs’ta yapılan ateşkese rağmen Fransız atlı askerleri, Tarsus çevresinde bazı köyleri yağma ettiler ve yaktılar. Köylüler Fransızlara karşı koydu.

1938 – Beden Terbiyesi Genel Müdürlüğü kuruldu. Spor artık devlet denetiminde.

1949 – Devlet Tiyatro ve Operası Kuruluş Yasası yürürlüğe girdi ve Muhsin Ertuğrul Genel Müdür olarak atandı.

1950 – Meclis ezanın Arapça olarak okunma yasağını kaldırdı. Meclis görüşmesi dışarıda toplanmış olan halka hoparlörle dinletildi, CHP temsilcileri de bu değişikliğin lehinde konuştu ve yasağın kalkması doğrultusunda oy kullandı.

1952 – Hükümet, 3 Mart 1924’de kabul edilen ve Osmanlı Hanedanının Türkiye Cumhuriyeti dışına çıkarılmasını öngören 431 sayılı kanunda kısmi bir değişiklik yaparak kadın hanedan üyelerinin Türkiye’ye gelmelerine izin verdi.

1958 – TBMM  yaptığı gizli bir oturumda Kıbrıs için hükümetçe önerilen  Adanın bölünmesi tezinin desteklenmesini oy birliğiyle kabul etti.

1958 – 1956 Macar ayaklanmasının lideri İmre Nagy gizli bir yargılama sonucu idam edildi.

1961 – İlk Türk Otomobili Projesi “Devrim Otomobili” için çalışmalara başlandı.

1964 – Amerikalı insan hakları önderi Martin Luther King, Nobel Barış Ödülü’nü kazandı.

1968 – Sırrı Acar, Avrupa Grekoromen Güreş Şampiyonası’nda şampiyon oldu.

1976 – Güney Afrika’da siyahların yaşadığı Soweto kasabasında, Afrikaans dilinde eğitimi protesto eden öğrencilerin üzerine ateş açan Güney Afrika Polis’i, 600 öğrenciyi öldürdü.

1979 – Ünlü aktör Ayhan Işık öldü.

1983 – Yuri Andropov, SSCB Başbakanı oldu.

1994 – Anayasa Mahkemesi, Demokrasi Partisi’nin (DEP) kapatılmasına ve bu Parti’nin üyesi olan, 5’i ceza evindeki 13 Milletvekili’nin üyeliğinin sona ermesine karar verdi.

2005 – Başbakan Erdoğan, Başbakanlığın Özel Uçağı ile Lübnan’a giderek Hariri ailesine başsağlığı ziyaretinde bulundu. Türk Telekom 4 ay sonra Harririlere satılacaktır.

2013 – Gezi Parkı protestolarında, Berkin Elvan gaz kapsülüyle vuruldu ve 11 Mart 2014’te hayatını kaybetti.

Günün Olayı

EZAN’IN YENİDEN ARAPÇA OKUNMASI

1946’da çok partili sisteme geçildikten sonra CHP ve DP  demokrasi ve özgürlükler konusunda yarışmaya başladı.  CHP iktidarı, kamuoyundaki tek parti dönemindeki olumsuz imajı silmek  ve muhalefetin eleştirdiği konuları boşa çıkarmak için politikalarını yumuşatma eğilimi içine girmişti. Özellikle de din alanında yürütülen politikalarda politika değişimine gitti. Seçilerden önce İmam Hatip Okullarının açılması bunun bir örneğidir.. Ezan konusunda da böyle oldu. Bir gurup Kemalist ezanın Arapça’ya dönüşmesinin tüm günahını (!) DP iktidarına yüklerken, İslamcılar da ezanın Arapça’ya dönüşmesinin tüm sevabını (!) DP iktidarına mal ederler… Oysa TBMM tutanakları incelendiğinde görüleceği üzere Ezanın yeniden Arapça okunması konusu doğruysa da yalnışsa da iki partinin ortak eseridir…

Demokrat Parti’nin 1950 Mayıs’ında yapılan seçimleri kazanmasından sonra Başbakan Adnan Menderes hükümeti, Arapça ezana hapis cezası getiren 526. maddenin değiştirilmesi için kanun tasarı hazırladı.  Meclis’teki görüşmeler 16 Haziran günü, Mason Üstad-ı Azamlarından İstanbul Milletvekili ve şair Fuad Hulusi Demirelli’nin başkanlığında yapıldı.

16 Haziran 1950 günü yapılan görüşmeler sırasında Genel Kurul’da söz alan Demokrat Parti milletvekilleri, ezanın asıl haline dönmesinin halkta yaratacağı rahatlamadan bahsettiler. DP’liler CHP’lilerin tasarıya red oyu vermelerini beklerlerken, CHP grubu adına söz alan Trabzon Milletvekili Cemal Reşit Eyüboğlu, Arapça ezan konusunda tartışma açmak istemediklerini söyledi ve “Arapça ezan meselesinin ceza konusu olmaktan çıkartılmasına aleyhtar olmayacağız” dedi. Daha sonra, üç maddelik tasarının maddeleri ayrı ayrı oylandı ve DP’liler ile beraber CHP’liler de kabul oyu kullandılar. Hükümet tasarısı oylamaya katılanların oybirliği ile kabul edildi…

Oylamaya CHP Genel Başkanı İsmet İnönü’nün yanı sıra, aynı partiden Cemal Reşit Eyüboğlu, Cevdet Kerim İncedayı, Yusuf Ziya Ortaç, Hasan Reşit Tankut, katılmamışlardır. Ancak geri kalan CHP’liler olumlu oy kullanmışlardır.

Halk arasında genel kabul gören, hatta muhalefet ile iktidar arasında dahi bir uzlaşma bulan Arapça ezan konusu, DP hükümeti ile Çankaya arasında soğuk rüzgarların esmesine yol açmıştır. Cumhurbaşkanı Celal Bayar’ın Arapça ezan yasağının kaldırılmasını istememiştir.  Kanunun Meclis’ten geçmesi ardından, onaylanmak üzere Cumhurbaşkanı Celal Bayar’a gönderilmiştir. Konu Köşk’e geldiğinde Bayar’ın ağırdan alma şeklinde bir tutum sergilemiş ancak muhalefet partisinin de kabul oyu vermesi Bayar’ın daha fazla direnç göstermesini engellemiş ve Bayar da tasarıyı gecikmeyle de olsa imzalamak durumunda kalmıştır.

Özetle ezanın Arapça’ya dönüşmesi iki partinin ortak eseridir..

Sakarya Yenihaber 

Fazlı Köksal